Op maar liefst 20 locaties in gemeente Heeze-Leende vind je gedichtentafels. Op elke tafel staan twee gedichten, passend bij de locatie; één van de hand van een volwassene en één van een kind. Dat biedt ruimte voor meesterwerken en geeft een extra dimensie aan de toch al fraaie omgeving. Er zijn meerdere fiets- en wandelroutes die je langs deze gedichtentafels en andere meesterwerken in Heeze-Leende voeren.
Je kunt gedichten bewonderen in Heeze, Leende, Leenderstrijp en Sterksel tijdens de uitgezette wandel- en fietsroutes van verschillende afstanden. De wandelroutes starten bij het gemeentehuis in Heeze, 't Brouwershuis in Leende en de Spar in Sterksel. De routes variëren in afstand van 6,5 kilometer tot 10,3 kilometer. De fietsroute is 28 kilometer lang en start bij het gemeentehuis in Heeze. Natuurlijk kun je een route ook op elk ander punt starten want ze lopen via de knooppunten.
'T Brouwershuis is gesticht door de familie Maas als brouwerij De Zwaan (Swaen). Vorige eeuw is het veranderd in 't Brouwershuis. Het oorspronkelijk logo is nog in de gevel te zien. Het monumentale pand wordt nu gebruikt als restaurant en bewoond door een begeleide woongroep. Op de hoek van de Oostrikkerstraat staat een kruisbeeld dat in 1930 opgericht is en door het buurtschap wordt onderhouden.
Deze tafel staat aan het einde van de buurtschap De Heezerenbosch. Voorheen heette de Oude Baan de Dreef. In de tijd van de poestkoetsen was het de verbindingsweg tussen Heeze en Valkenswaard met als pleisterplaats de Heezerhut.
De Heezerbosch bezit nog enige mooie langgevelboerderijen en is door zijn mooie natuur zowel links als rechts van de Oude Baan in trek bij fietsers, wandelaars en verblijfsrecreanten.
Natuurpoort De Plaetse is hét startpunt voor een wandeling of fietstocht door de Strabrechtse Heide; een immens heidegebied met tal van vennen, bossen en stuifzand. Bij de Plaetse bevindt zich de schaapskooi, waar een kudde van 350 Kempense heideschapen is gehuisvest. Geniet van een drankje of lunch bij Heidecafé de Strabrechtse Heide en ontdek er de heidetuin, bijenkasten en het insectenhotel.
Gelegen aan de bosweg naar het voormalige buitenverblijf van de fam Eliens uit Einhoven. Deze familie had bij het Bultven een villa als buitenverblijf. Ingevorderd door de SS tijdens de 2e wereldoorlog in brand gestoken door het verzet. Restanten zijn nog zichtbaar in het bosgebied. Nu grazen in dit vogelrijk gebied hooglanders, ponys en schapen. Ook staat er een monument voor drie Nederlandse soldaten die op dit heidegebied op 12 mei 1940 gesneuveld zijn.
Rondom deze Gedichtentafel staan wel 5 gebouwen met een historische waarde en zijn dan ook een gemeentelijk monument;
Schoolstraat 2 : oude openbare lagere school, nu ingericht als kantoorruimte door lokale ondernemers.
Kapelstraat 120; Herenhuis uit vierde kwartaal 19de eeuw
Kapelstraat 116; Villa Mari-Louise uit 1ekwartaal 20e eeuw met kenmerken van de neo-renaissancestijl. Het was gebouwd voor garen-lint en bandfabrikante Anna Vullinghs
Kapelstraat 81; huis van 1870 voormalige paardentramhalte van Heeze
Jan Deckersstraat 9-11 Voormalig woonhuis schoolhoofd Jan Deckers gebouwd eind 19e eeuw.
Bij deze tafel zie je nog twee woningen met de karakteristieke rood/witte luiken. De rood/witte luiken geven aan dat deze panden in het bezit zijn van Kasteel Heeze. Een pand is een vorrmalige boerderij welke nu in gebruik is als woonhuis, detailhandel in wijnen en een zalencomplex boven in de voormalige hooizolder.
De varkensstal naast het pand is in gebruik als restaurant. Het tweede pand aan de overzijde is een woonhuis welke voorheen bewoond werd door een arbeider van het kasteel.
De protestantse kerk is gebouwd in 1906 en staat op de plek waar voorheen de middeleeuwse kapel van het kasteel stond. De kerk heeft nog een klokkenspel met een klok uit 1451 van Jan van Asten met het opschrift “Vocor Maria 1451”. Tegenover de protestantse kerk staat cafe “De Zwaan”. In dit cafe welke elke Heezenaar wel kent, is in 1957 door de heren Jo Paans, Willie van Kemenade en Marcel van der Heijden de Brabantsedag tot leven gebracht. Een theaterparade wat heden ten dagen uitgegroeid is tot een groot cultureel spektakel en waar vanuit de wijde omtrek jaarlijks 10 tallen-duizenden mensen naar toe komen. Langs het cafe ligt de oprijlaan naar het kasteel met bij de ingang zijn fraaie hekwerk en een mooie duiventoren.
Kapellerput is gebouwd in 1956. Ontworpen door architect de Bever in opdracht van de Orde van de Jezuieten, welke dit gebouw dat zelfde jaar nog in gebruik genomen hebben als retraitehuis voor R.K. Jongens welke hun dienstplicht gingen vervullen. Het is nu al conferentiehotel in gebruik.
Kapellerput ontleedt zijn naam aan een legende van de kapel die in het ven rechts voor zou hebben gestaan. De legende van Zwarte Narob een roofridder en zijn brave Vrouw Euvelwinde. De tafel dient ook als startpunt tijdens Kunstsmullen, een evenement wat elk jaar in in oktober gehouden wordt. De route met een zestal tafels voert u naar galeries en kunstwerken.
Heezerhut was in de 17 eeuw een knooppunt voor postkoetsen, zowel de postkoetsen van Eindhoven naar Hamont, als de postkoets van Heeze naar Valkenswaard hadden daar hun overslagpunt cq rustpunt. In de vorige eeuw verwoest door brand. Nu weer in gebruik als woning.
Een nostalgische kruidenierswinkel in een modern jasje: Coop Sint Jan is een nostalgische kruidenierswinkel met een modern assortiment. Het is de oudste nog zelfstandige kruidenierswinkel van Nederland. De winkel is in 1916 opgericht door de inwoners van Leenderstrijp met als doel een eigen lagere school te bekostigen. Hier bestaat het nog dat klanten op de pof een boekje kopen. De oude gezellige sfeer van weleer hangt er nog steeds. Op diverse plaatsen rondom Coop St Jan staan nog fraaie oude langgevelboerderijen.
De gedichtentafel staat op het terrein van het voormalige Provendentia, onderdeel van Kempenhaeghe. Op dit terrein woonden voor enkele jaren de patienten met epilepsie die permanent opgenomen waren in gebouwen met eigen kamer, eigen restaurant en toneelzaal.
Sinds enkele jaren worden deze patienten geintergreerd in een nieuwe woonwijk de Kloostervelden welke nu nog steeds in ontwikkeling is. Zij beschikken over een eigen atelier “Kempro”en assisteren bij het restaurant De Broeders. Het terrein beschikt ook nog over het voormalig klooster met de daar aan verbonden kapel. Binnen de begraafplaats van het klooster op een eigen deel liggen 42 Britse soldaten begraven die gesneuveld zijn in de tweede wereldoorlog.
De Lindse Blaos is tot in de verre omtrek bekend. In het midden van Leende staat de prachtige laatgotische Sint Petrus' Bandenkerk met de bijzondere ingebouwde knoptoren. Deze middeleeuwse kerk wordt door kenners beschouwd als een van de fraaiste in de wijde omtrek. De toren is bekroond met een blaasvormige bol die in de volksmond de 'Lindse Blaos' wordt genoemd. Dit karakteristieke beeld is al van verre zichtbaar.
Aan de Sandermannen stond in de vorige eeuw een houten brandtoren met in de nabijheid de boschwachterswoning, waarin jaren de boswachter van Dael met vrouw en zoon leefden. De houten toren is vervangen door een stalen toren. Deze is samen met de boschwachterswoning in de zeventiger jaren van de vorige eeuw gesloopt. Het hele boscomplex is tegenwoordig een waterwingebied van Brabant Water. Deze maatschppij onderhoudt ook de vennen.
Waar nu de fietspad van Geldrop naar Valkenswaard loopt, liep vroeger de spoorlijn Geldrop- Valkenswaard-Achel. De spoorlijn werd aangelegd omdat de toenmalige burgemeester van Waalre geen spoorlijn (Eindhoven-Achel) onder zijn raam dulde.
Nicasius van Heeze was een van de martelaren van Gorichem (Gorcum). Hij werd 1675 zalig verklaard en in 1867 heilig verklaard. De kapel is na de Tweede Wereldoorlog op initiatief van buurtbewoners gebouwd en zou op de geboortegrond van St. Nicasius staan. De St Nicasiuskapel wordt door de buurtbewoners onderhouden.
Geniet van het mooie Heidelandschap met het diepmeerven en droogmeerven. Met vele stuifduinen. Aan de overzijde van de A2 bevindt zich na een grote brand in 1979 een heidegebied in ontwikkeling met enkele mooie vennen. Langs de Oude Baan vind je nog twee monumentale grove dennen.
Station Heeze is gebouwd op een deel van wat vroeger de Laarstukken heette. Het is gekomen in de plaats van het oude station aan de Oude Statiosnstraat/ Leenderweg. Dit omdat door de ontwikkeling van woonwijk de Nieuwe Hoeve behoefte was aan een station wat centraler in het dorp zou liggen.
Hier sta je aan het begin van een Engelse tuin welke begin 20 eeuw werd aangelegd en nu bekend is als de Herbertusbossen. De tuin is aangelegd op het lager gelegen gedeelte van de heide tussen Kleine Dommelen Somerenseweg en wordt doorsneden door de Sterkselse Aa. De fraaie woning voor de jachtopziener was Jagerslust en schuin daar tegenover twee boerderijen met elk twee woningen die dienst deden als woning voor bosarbeiders en boeren in dienst van het kasteel. Tegenwoordig zijn de Herbertusbossen eigendom van het Brabantslandschap.
Hier vind je de ingang naar het Leenderbos met veel stuifzandduinen. Het is aangelegd begin jaren 30 vorige eeuw als werkvoorziening voor de vele werkelozen en tevens voor het mijnhout van de dennen, wat bestemd was voor de mijnen in Limburg. Restanten van de molen van Leende die hier gestaan heeft zijn nog zichtbaar.
In de 15e eeuw bevond zich op deze plaats een grotere kapel. Deze deed voor de meeste kerken niet onder. Ze was gewijd aan Sint-Jan de Doper. Na 1648 raakte de kapel in verval doordat het katholieke geloof verboden was. Katholieke kerken en kapellen werden gesloten als gevolg van de Vrede van Münster. Men kerkte sindsdien in schuilkerken of kapellen die net over de grens lagen. Rond 1840 was er weer godsdienstvrijheid en werd de bouwval van de kapel opgeruimd. Op de plaats van de ruïne werd in 1843 een nieuwe kapel gebouwd.
De heuvel is ontstaan omdat de resten van de vorige kapel zich nog hier in bevinden, en omdat vervolgens de omgeving ontzand is. In 1973 en 1999 werd de kapel gerestaureerd.
De kerk in Sterksel is op 21 mei 1928 ingewijd door mgr Diepen ter ere van St – Catharina als herinnering aan de middeleeuwse kapel. In het altaar zijn relieken van de romeinse martelaren Eustachius en Maximianus in gelegd.
De os memoreert aan de 14 ossen die ingezet zijn tijdens de ontginning van Sterksel. Het was als een grap bedoeld dit standbeeld maar wordt heden ten dage omarmt door de plaatselijke carnavalsvereninging. Daarnaast speelt het een rol bij een jongeman als die op zijn dertigste nog vrijgezel is, dan wordt er een feestje rondom de os en het 'slachtoffer' gebouwd.
De start van Sterksel: Na 1900 begon de ontginning van het dorp Sterksel. Daarvoor werd in die tijd door NV ‘de Heerlijkheid Sterksel’ een smalspoorlijntje van vier kilometer lang aangelegd met een station. Ter herinnering hieraan is er een monument dat bestaat uit een spoortje van vijftien meter lang met een informatiebord. In mei 2006 is het kortste spoorwegtraject van Nederland geopend door burgemeester Paul Verhoeven van gemeente Heeze-Leende.